ជំងឺឫសដូងបាត(Hemorrhoids )
១- អ្វីទៅជាជំងឺឫសដូងបាត?
ឫសដូងបាត មកពីពាក្យបច្ចេកទេស Hemorrhoids សំដៅលើការហើម និងរលាកសរសៃវ៉ែននៅជុំវិញ រន្ធគូទ និងដំបន់ខាងក្រោមចុងពោះវៀនធំ (Rectum) ។ វាអាចនៅ ឃើញនៅក្នុងចុងពោះវៀនធំ ឬនៅជុំវិញរន្ធគូទ ហើយបញ្ហានេះ ជាទូទៅធ្វើឲ្យពិបាកបន្ទោរបង់ ខណៈប្រភេទជំងឺឫសដូងបាត គឺអាស្រ័យលើទីតាំងដែលកើតដូចជា៖
– ឫសដូងបាតនៅខាងក្នុង (Internal hemorrhoids)៖ ឫសដូងបាតប្រភេទនេះ នឹងរកឃើញនៅខាងក្នុងចុងពោះវៀន។ ឫសដូងបាតនៅខាងក្នុង ជាទូទៅ មិនមានឈឺចាប់ទេ ប៉ុន្តែវាធ្វើឲ្យយើងបត់ជើងធំចេញឈាម ទាំងមិនមានការឈឺចាប់។
– ឫសដូងបាតខាងក្រៅ (External hemorrhoids)៖ ឫសដូងបាត ប្រភេទនេះ មានឃើញនៅខាងក្រៅ ជុំវិញ រន្ធគូទ ហើយអាចធ្វើឲ្យរមាស់ ឬឈឺចាប់ ពេលខ្លះអាចដាច់រហែកទៀតផង។
ជំងឺឫសដូងបាត មិនមែនជាជំងឺឆ្លងទេ ហើយក៏មិនធ្ងន់ធ្ងរអ្វីដែរ។ បញ្ហាទាំងនេះអាចនឹងជាដោយខ្លួនឯង ឬអាចព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំ។
២- ជំងឺឫសដូងបាតកើតមានញឹកញាប់ដែរទេ?
ជំងឺឫសដូងបាត កើតមានញឹកញាប់ណាស់។ យោងតាមការស្រាវ ទៅលើមនុស្ស អាយុ ៥០ឆ្នាំ ជាងពាក់កណ្ដាលធ្លាប់មានកើតជំងឺឫសដូងបាត យ៉ាងហោចណាស់ម្ដងក្នុងជីវិត។ ជំងឺឫសដូងបាត អាចកើតទាំងប្រុសទាំងស្រី ប៉ុន្តែស្រីៗមានផ្ទៃពោះ និងគ្នាយើងមានបញ្ហាទល់លាមករ៉ាំរ៉ៃ ឬរាករ៉ាំរ៉ៃ ប្រឈមកើតជំងឺនេះច្រើនជាងធម្មតា។
រោគសញ្ញាទូទៅ នៃជំងឺឫសដូងបាត មានដូចជា៖
– ហូរឈាមអំឡុងពេលបត់ជើងធំ មានពណ៌ក្រហមស្រស់ និងមិនឈឺ
– រមាស់ និងស្កៀបនៅជុំវិញរន្ធគូទ
– ឈឺ និងនៅមិនសុខ
– ហើមនៅជុំវិញរន្ធគូទ
– មានដុំពក ហើយឈឺនៅជុំវិញរន្ធគូទ
ជំងឺឫសដូងបាតខាងក្រៅ (External hemorrhoids) គឺធ្វើឲ្យឈឺ និងពិបាកទ្រាំខ្លាំងបំផុត ឯជំងឺឫសដូងបាតខាងក្នុង (Internal hemorrhoids) ជាទូទៅមិនបង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ទេ។
ប្រហែលអាចមានរោគសញ្ញាដទៃទៀតដែលមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ ដូចនេះបើមានចម្ងល់ ឬមានរោគសញ្ញាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
៤- ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
សូមទាក់ទងទៅគ្រូពេទ្យភ្លាម ប្រសិនបើ៖
– ឫសដូងបាត បង្កឲ្យឈឺខ្លាំង ហើយមិនអាចធ្វើឲ្យធូរស្រាលដោយការព្យាបាលនៅផ្ទះ
– បើលាមកមានពណ៌ខ្មៅ និងមើលទៅដូចជាជ័រកៅស៊ូខ្មៅ
– បើមានឃើញឈាមនៅក្នុងលាមក
– បើមានវិលមុខ ឬមានអារម្មណ៍ស្រាលក្បាល។
ព្រោះសញ្ញាទាំងអស់នេះ អាចជាសញ្ញាបង្ហាញថា ជំងឺឫសដូងបាត អាចនឹងធ្ងន់ធ្ងរ ខណៈអ្នកជំងឺត្រូវតែទៅជួបពេទ្យដើម្បីពិនិត្យភ្លាម។
ឫសដូងបាត បណ្ដាលមកពីការហើមសរសៃវ៉ែន ដែលវិវត្តមកពីការកើនឡើងសម្ពាធនៅផ្នែកខាងក្រោមចុងពោះវៀនធំ ហើយមូលហេតុនាំឲ្យមានសម្ពាធទាំងនោះរួមមាន៖
– ប្រឹងខ្លាំងនៅពេលបត់ជើងធំ
– អង្គុយរយៈពេលយូរពេក
– មានបញ្ហាទល់លាមក ឬរាករ៉ាំរ៉ៃ
– ធាត់លើសទម្ងន់
– មានផ្ទៃពោះ
– ញ៉ាំអាហារមានជាតិសរសៃតិច
មានកត្តាប្រឈមជាច្រើន នាំឲ្យយើងមានជំងឺឫសដូងបាត ដូចជា៖
– ការងារដែលតម្រូវឲ្យអង្គុយ ឬឈរយៈពេលយូរ
– រាក ឬទល់លាមករ៉ាំរ៉ៃ
– មានផ្ទៃពោះ
– រួមភេទតាមរន្ធគូទ
– របបអាហារមានជាតិខ្លាញ់ច្រើន និងជាតិសរសៃតិច
– មានអាយុច្រើនជាង ៦០ឆ្នាំ
អ្នកគួរតែពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ដើម្បីដឹងពីព័ត៌មានបន្ថែម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យត្រឹមត្រូវ គ្រូពេទ្យនឹងអាចពិនិត្យ និងធ្វើតេស្តដូចជា៖
– ពិនិត្យមើលសុខភាព និងរាងកាយ
– ពិនិត្យមើលរន្ធគូទ ហើយជាទូទៅ គេប្រើឧបករណ៍ពេទ្យ ដើម្បីអាចមើលឃើញនៅក្នុងរន្ធគូទបាន (Anoscope, Proctoscope ឬ Sigmoidoscope)។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ជំងឺឫសដូងបាត ពេលខ្លះអាចនឹងជាទៅវិញដោយខ្លួនឯង។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះទៀត ដែលមានបង្ករោគសញ្ញា អាចនឹងត្រូវការការព្យាបាល ហើយជម្រើសក្នុងការព្យាបាលរួមមាន៖
– អាហារបំប៉នមានជាតិសរសៃ ដូចជា Psyllium (Metamucil) ឬ Methylcellulos (Citrucel) អាចជួយបន្ទន់លាមក និងបន្ថយបញ្ហាទល់លាមក។
– ក្រែមលាបមិនត្រូវការវេជ្ជបញ្ជា និងថ្នាំសុល អាចបន្ថយការឈឺចាប់បណ្ដោះអាសន្ន និងរមាសដោយសារឫសដូងបាត ។
– វះកាត់ចោលឫសដូងបាត គេស្គាល់ជាពាក្យបច្ចេកទេសថា Hemorrhoidectomy អាចនឹងធ្វើប្រសិនបើវិធីផ្សេងទៀតបរាជ័យ។
ទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះខ្លះ អាចទប់ទល់ បង្ការ នឹងជំងឺឫសដូងបាតបាន ដូចជា៖
– ញ៉ាំអាហារសម្បូរជាតិសរសៃ និងញ៉ាំទឹកឲ្យច្រើន
– អង្គុយក្នុងអាង មានទឹកក្ដៅឧណ្ហៗ រយៈពេល ១០នាទី ២-៣ ដង/ថ្ងៃ
– ហាត់ប្រាណឲ្យបានច្រើន
– រក្សាកន្លែងនៅជុំវិញរន្ធគូទឲ្យស្អាត
– មិនត្រូវប្រើក្រដាសអនាម័យស្ងួត ដើម្បីសម្អាតគូទបន្ទាប់ពីបន្ទោបង់រួចឡើយ ត្រូវប្រើកន្សែងសើម ឬក្រដាសអនាម័យសើម មិនមានក្លិន ឬជាតិអាល់កុល។
– ស្អំរបស់ត្រជាក់ ដូចជាទឹកកក ឬបង់រុំត្រជាក់ទៅលើរន្ធគូទ ដើម្បីបន្ថយការហើម។
ឫសដូងបាត មកពីពាក្យបច្ចេកទេស Hemorrhoids សំដៅលើការហើម និងរលាកសរសៃវ៉ែននៅជុំវិញ រន្ធគូទ និងដំបន់ខាងក្រោមចុងពោះវៀនធំ (Rectum) ។ វាអាចនៅ ឃើញនៅក្នុងចុងពោះវៀនធំ ឬនៅជុំវិញរន្ធគូទ ហើយបញ្ហានេះ ជាទូទៅធ្វើឲ្យពិបាកបន្ទោរបង់ ខណៈប្រភេទជំងឺឫសដូងបាត គឺអាស្រ័យលើទីតាំងដែលកើតដូចជា៖
– ឫសដូងបាតនៅខាងក្នុង (Internal hemorrhoids)៖ ឫសដូងបាតប្រភេទនេះ នឹងរកឃើញនៅខាងក្នុងចុងពោះវៀន។ ឫសដូងបាតនៅខាងក្នុង ជាទូទៅ មិនមានឈឺចាប់ទេ ប៉ុន្តែវាធ្វើឲ្យយើងបត់ជើងធំចេញឈាម ទាំងមិនមានការឈឺចាប់។
– ឫសដូងបាតខាងក្រៅ (External hemorrhoids)៖ ឫសដូងបាត ប្រភេទនេះ មានឃើញនៅខាងក្រៅ ជុំវិញ រន្ធគូទ ហើយអាចធ្វើឲ្យរមាស់ ឬឈឺចាប់ ពេលខ្លះអាចដាច់រហែកទៀតផង។
ជំងឺឫសដូងបាត មិនមែនជាជំងឺឆ្លងទេ ហើយក៏មិនធ្ងន់ធ្ងរអ្វីដែរ។ បញ្ហាទាំងនេះអាចនឹងជាដោយខ្លួនឯង ឬអាចព្យាបាលដោយប្រើថ្នាំ។
២- ជំងឺឫសដូងបាតកើតមានញឹកញាប់ដែរទេ?
ជំងឺឫសដូងបាត កើតមានញឹកញាប់ណាស់។ យោងតាមការស្រាវ ទៅលើមនុស្ស អាយុ ៥០ឆ្នាំ ជាងពាក់កណ្ដាលធ្លាប់មានកើតជំងឺឫសដូងបាត យ៉ាងហោចណាស់ម្ដងក្នុងជីវិត។ ជំងឺឫសដូងបាត អាចកើតទាំងប្រុសទាំងស្រី ប៉ុន្តែស្រីៗមានផ្ទៃពោះ និងគ្នាយើងមានបញ្ហាទល់លាមករ៉ាំរ៉ៃ ឬរាករ៉ាំរ៉ៃ ប្រឈមកើតជំងឺនេះច្រើនជាងធម្មតា។
រោគសញ្ញា
៣- អ្វីទៅជារោគសញ្ញាជំងឺឫសដូងបាត?រោគសញ្ញាទូទៅ នៃជំងឺឫសដូងបាត មានដូចជា៖
– ហូរឈាមអំឡុងពេលបត់ជើងធំ មានពណ៌ក្រហមស្រស់ និងមិនឈឺ
– រមាស់ និងស្កៀបនៅជុំវិញរន្ធគូទ
– ឈឺ និងនៅមិនសុខ
– ហើមនៅជុំវិញរន្ធគូទ
– មានដុំពក ហើយឈឺនៅជុំវិញរន្ធគូទ
ជំងឺឫសដូងបាតខាងក្រៅ (External hemorrhoids) គឺធ្វើឲ្យឈឺ និងពិបាកទ្រាំខ្លាំងបំផុត ឯជំងឺឫសដូងបាតខាងក្នុង (Internal hemorrhoids) ជាទូទៅមិនបង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ទេ។
ប្រហែលអាចមានរោគសញ្ញាដទៃទៀតដែលមិនបានរៀបរាប់ខាងលើ ដូចនេះបើមានចម្ងល់ ឬមានរោគសញ្ញាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ។
៤- ពេលណាត្រូវទៅជួបពេទ្យ?
សូមទាក់ទងទៅគ្រូពេទ្យភ្លាម ប្រសិនបើ៖
– ឫសដូងបាត បង្កឲ្យឈឺខ្លាំង ហើយមិនអាចធ្វើឲ្យធូរស្រាលដោយការព្យាបាលនៅផ្ទះ
– បើលាមកមានពណ៌ខ្មៅ និងមើលទៅដូចជាជ័រកៅស៊ូខ្មៅ
– បើមានឃើញឈាមនៅក្នុងលាមក
– បើមានវិលមុខ ឬមានអារម្មណ៍ស្រាលក្បាល។
ព្រោះសញ្ញាទាំងអស់នេះ អាចជាសញ្ញាបង្ហាញថា ជំងឺឫសដូងបាត អាចនឹងធ្ងន់ធ្ងរ ខណៈអ្នកជំងឺត្រូវតែទៅជួបពេទ្យដើម្បីពិនិត្យភ្លាម។
មូលហេតុបង្ក
៥- មូលហេតុអ្វីខ្លះបណ្ដាលឲ្យកើតជំងឺឫសដូងបាត?ឫសដូងបាត បណ្ដាលមកពីការហើមសរសៃវ៉ែន ដែលវិវត្តមកពីការកើនឡើងសម្ពាធនៅផ្នែកខាងក្រោមចុងពោះវៀនធំ ហើយមូលហេតុនាំឲ្យមានសម្ពាធទាំងនោះរួមមាន៖
– ប្រឹងខ្លាំងនៅពេលបត់ជើងធំ
– អង្គុយរយៈពេលយូរពេក
– មានបញ្ហាទល់លាមក ឬរាករ៉ាំរ៉ៃ
– ធាត់លើសទម្ងន់
– មានផ្ទៃពោះ
– ញ៉ាំអាហារមានជាតិសរសៃតិច
កត្តាប្រឈម
៦- កត្តាប្រឈមជំងឺឫសដូងបាតមានអ្វីខ្លះ?មានកត្តាប្រឈមជាច្រើន នាំឲ្យយើងមានជំងឺឫសដូងបាត ដូចជា៖
– ការងារដែលតម្រូវឲ្យអង្គុយ ឬឈរយៈពេលយូរ
– រាក ឬទល់លាមករ៉ាំរ៉ៃ
– មានផ្ទៃពោះ
– រួមភេទតាមរន្ធគូទ
– របបអាហារមានជាតិខ្លាញ់ច្រើន និងជាតិសរសៃតិច
– មានអាយុច្រើនជាង ៦០ឆ្នាំ
អ្នកគួរតែពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ដើម្បីដឹងពីព័ត៌មានបន្ថែម។
អត្ថបទពាក់ព័ន្ធ៖
រោគវិនិច្ឆ័យ និងការព្យាបាល
ព័ត៌មាននេះមិនអាចយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទជំងឺទេ។ គួរពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម។៧- គួរធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយវិធីណា?
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យត្រឹមត្រូវ គ្រូពេទ្យនឹងអាចពិនិត្យ និងធ្វើតេស្តដូចជា៖
– ពិនិត្យមើលសុខភាព និងរាងកាយ
– ពិនិត្យមើលរន្ធគូទ ហើយជាទូទៅ គេប្រើឧបករណ៍ពេទ្យ ដើម្បីអាចមើលឃើញនៅក្នុងរន្ធគូទបាន (Anoscope, Proctoscope ឬ Sigmoidoscope)។
៨- ព្យាបាលដោយវិធីណា?
ជំងឺឫសដូងបាត ពេលខ្លះអាចនឹងជាទៅវិញដោយខ្លួនឯង។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះទៀត ដែលមានបង្ករោគសញ្ញា អាចនឹងត្រូវការការព្យាបាល ហើយជម្រើសក្នុងការព្យាបាលរួមមាន៖
– អាហារបំប៉នមានជាតិសរសៃ ដូចជា Psyllium (Metamucil) ឬ Methylcellulos (Citrucel) អាចជួយបន្ទន់លាមក និងបន្ថយបញ្ហាទល់លាមក។
– ក្រែមលាបមិនត្រូវការវេជ្ជបញ្ជា និងថ្នាំសុល អាចបន្ថយការឈឺចាប់បណ្ដោះអាសន្ន និងរមាសដោយសារឫសដូងបាត ។
– វះកាត់ចោលឫសដូងបាត គេស្គាល់ជាពាក្យបច្ចេកទេសថា Hemorrhoidectomy អាចនឹងធ្វើប្រសិនបើវិធីផ្សេងទៀតបរាជ័យ។
ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅ
៩- ផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់រស់នៅទម្លាប់រស់នៅ និងវិធីព្យាបាលនៅផ្ទះខ្លះ អាចទប់ទល់ បង្ការ នឹងជំងឺឫសដូងបាតបាន ដូចជា៖
– ញ៉ាំអាហារសម្បូរជាតិសរសៃ និងញ៉ាំទឹកឲ្យច្រើន
– អង្គុយក្នុងអាង មានទឹកក្ដៅឧណ្ហៗ រយៈពេល ១០នាទី ២-៣ ដង/ថ្ងៃ
– ហាត់ប្រាណឲ្យបានច្រើន
– រក្សាកន្លែងនៅជុំវិញរន្ធគូទឲ្យស្អាត
– មិនត្រូវប្រើក្រដាសអនាម័យស្ងួត ដើម្បីសម្អាតគូទបន្ទាប់ពីបន្ទោបង់រួចឡើយ ត្រូវប្រើកន្សែងសើម ឬក្រដាសអនាម័យសើម មិនមានក្លិន ឬជាតិអាល់កុល។
– ស្អំរបស់ត្រជាក់ ដូចជាទឹកកក ឬបង់រុំត្រជាក់ទៅលើរន្ធគូទ ដើម្បីបន្ថយការហើម។
No comments