Ceftriaxone (ឱសថ Ceftriaxone)
១- ថ្នាំ Ceftriaxone ព្យាបាលជំងឺអីខ្លះ?
ថ្នាំ Ceftriaxone ប្រើសម្រាប់ព្យាបាលបង្ករោគដោយបាក់តេរី ជាថ្នាំស្ថិតនៅក្រុមថ្នាំផ្សះ Cephalosporins អាចបញ្ឈប់ការលូតលាស់បាក់តេរី។ ថ្នាំផ្សះនេះ មិនមានប្រសិទ្ធិភាពព្យាបាលទៅលើការបង្ករោគដោយពពួកវីរុស ដូចជាផ្ដាសាយឡើយ ហេតុនេះត្រូវចៀសវាង ប្រើថ្នាំផ្សះមិនចាំបាច់ ព្រោះវាអាចបណ្ដាលអោយមេរោគស៊ាំជាមួយថ្នាំ។ ចាំបាច់ត្រូវប្រើថ្នាំនេះតាមតែវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យប៉ុណ្ណោះ។
Ceftriaxone អាចប្រើមុនពេលធ្វើធ្មេញ ចំពោះអ្នកជំងឺបេះដូង ដូចជាប្តូរប្រឹសបេះដូង ដើម្បីការពារការបង្ករោគធ្ងន់ធ្ងរលើបេះដូង (រលាកសាច់ដុំបេះដូងដោយសារបាក់តេរី)។
២- គេប្រើថ្នាំនេះយ៉ាងម៉េច?
Ceftriaxone ប្រើដោយចាក់នៅសាច់ដុំ ឬសរសៃវ៉ែនតាមគ្រូពេទ្យបញ្ជា។ កម្រិតថ្នាំផ្អែកលើស្ថានភាពជំងឺ និងលទ្ធផលក្រោយការព្យាបាល។ ថ្នាំនេះ នឹងអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកជំងឺប្រើនៅផ្ទះ ហេតុនេះត្រូវធ្វើតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យ។
បន្តប្រើរហូតដល់គ្រប់តាមរយៈពេលគ្រូពេទ្យបានកំណត់ ទោះបីជារោគសញ្ញាខ្លះបានជាក្រោយពេលព្យាបាលប៉ុន្មានថ្ងៃក្តី។ ករណីឈប់ប្រើថ្នាំលឿនពេក អាចបណ្ដាលឲ្យបាក់តេរី បន្តលូតលាស់ ជាហេតុនាំឲ្យមានការបង្ករោគជាថ្មី។ ប្រាប់គ្រូពេទ្យប្រសិនបើរោគសញ្ញានៅដដែល ឬធ្ងន់ធ្ងរជាងមុន។
៣- រក្សាទុកដោយវិធីណា?
Ceftriaxone អាចរក្សាទុកបានល្អក្នុងបន្ទប់សីតុណ្ហភាពល្មម ចៀសឆ្ងាយពីពន្លឺថ្ងៃ និងសំណើម។ រក្សាថ្នាំកុំឲ្យខូច មិនត្រូវទុកនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក ឬទូទឹកកកទេ។ លើទីផ្សារប្រហែលជាមានថ្នាំម៉ាក Alaxan® (Alaxan and Ibuprofen) ផ្សេងគ្នា ហើយការរក្សាទុកក៏ខុសគ្នា។ ហេតុនេះសំខាន់ណាស់ ត្រូវពិនិត្យមើលក្រដាសណែនាំផលិតផលពីការរក្សាទុក ឬសួរឱសថការី។ ដើម្បីសុវត្ថិភាពគួរថែរក្សាទុកថ្នាំគ្រប់ប្រភេទឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។
ពុំគួរចោលថ្នាំតាមបង្គន់ ឬតាមលូបង្ហូរទឹកទេ លើកលែងតែមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យ។ សំខាន់ណាស់ត្រូវកម្ទេចថ្នាំប្រភេទនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេលហួតកាលកំណត់ ឬលែងប្រើ។ ពិភាក្សាជាមួយឱសថការី សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតពីរបៀបកម្ទេចថ្នាំ។
កុំប្រើថ្នាំនេះ បើមានប្រតិកម្មជាមួយ Ceftriaxone ឬក្រុមថ្នាំ Cephalosporin ដូចជា៖
ថ្នាំ Cefaclor (Raniclor), Cefadroxil (Duricef), Cefazolin (Ancef), Cefdinir Omnicef), Cefditoren (Spectracef), Cefpodoxime (Vantin), Cefprozil (Cefzil), Ceftibuten (Cedax), Cefuroxime (Ceftin), Cephalexin (Keflex) និងថ្នាំ Cephradine (Velosef) ជាដើម។
ដើម្បីសុវត្ថិភាព សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យមុនសម្រេចចិត្តប្រើថ្នាំនេះក្នុងករណីយើងមានជំងឺដូចជា៖
– ជំងឺតម្រងនោម (បើត្រូវលាងឈាម)
– ជំងឺថ្លើម
– ជំងឺទឹកនោមផ្អែម
– ជំងឺថង់ទឹកប្រម៉ាត់
– ជំងឺក្រពះ ឬពោះវៀន ពិសេសរលាកពោះវៀនធំ
– កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ
– មានប្រតិកម្មជាមួយ Penicillin។
៥- មានសុវត្ថិភាពចំពោះស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះកូនទេ?
គ្មានការសិក្សាគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ បញ្ជាក់ពីហានិភ័យនៃការប្រើថ្នាំនេះ អំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ ឬពេលបំបៅដោះកូនទេ។ ពិភាក្សាជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត ដើម្បីដឹងពីគុណប្រយោជន៍ និងហានិភ័យមុនពេលប្រើថ្នាំនេះ។ រដ្ឋបាលចំណីអាហារ និងឱសថ នៅអាមេរិក (FDA) ថ្នាំនេះត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទថ្នាំគ្រោះថ្នាក់កម្រិត B ចំពោះមនុស្សស្រីមានផ្ទៃពោះ។
ចំណាត់ថ្នាក់កម្រិតគ្រោះថ្នាក់នៃថ្នាំទៅលើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះរបស់ FDA មានដូចខាងក្រោម៖
– A = គ្មានគ្រោះថ្នាក់
– B = គ្មានគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការសិក្សាមួយចំនួន
– C = អាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លះៗ
– D = មានភស្តុតាងជាវិជ្ជមានថាមានគ្រោះថ្នាក់
– X = ហាមប្រើ
– N = មិនមានព័ត៌មាន។
ប្រសិនបើមានរោគសញ្ញានៃប្រតិកម្មថ្នាំ ដូចជាឡើងកន្ទួលរមាស់ ពិបាកដកដង្ហើម ហើមមុខ ហើមបបូរមាត់ អណ្តាត ឬបំពង់ក ត្រូវសុំជំនួយសង្គ្រោះបន្ទាន់ភ្លាម។
ប្រញាប់ហៅគ្រូពេទ្យប្រសិនលេចចេញផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរដូចជា៖
– រាកជាទឹក ឬឈាម
– ក្តៅ រងារ ហើមក្រពេញ កន្តួលរមាស់ ឈឺសន្លាក់ ឬមានអារម្មណ៍ថាឈឺគ្រប់កន្លែង
– ឡើងច្រាំងអណ្ដាតពណ៌ស ដំបៅក្នុងមាត់ ឬបបូរមាត់
– ហូរឈាម (ច្រមុះ មាត់ ទ្វារមាស ឬរន្ធគូទ) មានចំណុចពណ៍ស្វាយ ឬក្រហមក្រោមស្បែក
– កន្ទួលរមាស់ ជាំ មានអារម្មណ៍ចាក់ៗ ស្ពឹក ឈឺចាប់ និងឈឺសាច់ដុំ
– ស្បែកស្លេក ឬលឿង ទឹកនោមលឿង វង្វេងវង្វាន់ ឬខ្សោយ
– នោមតិចជាងធម្មតា ឬមិននោមទាល់តែសោះ
– ប្រកាច់
– ហើម ឈឺ ឬក្រហាយកន្លែងចាក់ថ្នាំ
– លាមកស្លេក ចុកពោះបន្ទាប់ពីញ៉ាំអាហារ ចង់ក្អួត ក្រហាយទ្រូង (Heartburn) ហើមពោះ និងចុកពោះផ្នែកខាងលើ ចាក់ទៅដល់ខ្នង។
– ប្រតិកម្មស្បែកធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាក្តៅខ្លួន ឈឺករ ហើយមុខ ឬអណ្តាត ក្រហាយភ្នែក ឈឺស្បែក ហើយមានកន្ទួលពណ៍ក្រហមស្វាយ (នៅពេញមុខ និងរាងកាយខាងលើ) ធ្វើឲ្យមានពងទឹក ឬរបក។
ផលប៉ះពាល់តិចតួចរួមមាន៖
– ឡើងដុំរឹងនៅកន្លែងចាក់ថ្នាំ
– ចង្អោរ ក្អួត មិនស្រួលក្នុងក្រពះ
– ឈឺក្បាល វិលមុខ ភ្ញាក់ៗ
– ឈឺ និងហើមអណ្តាត
– បែកញើស
– រមាសទ្វារមាស ឬធ្លាក់ស។
មនុស្សគ្រប់គ្ នាមិនប្រាកដថាមានរោគសញ្ញាដូចគ្នាទាំងអស់ទេ នៅអាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀត ហេតុនេះបើមានចម្ងល់ អាចពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីបន្ថែម។
ថ្នាំ Ceftriaxone អាចមានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំផ្សេងទៀត នាំឲ្យផ្លាស់ប្ដូរអំពើរបស់ថ្នាំ ឬបង្កើនគ្រោះថ្នាក់ ផលរំខានរបស់ថ្នាំទៅដល់យើង។ ដើម្បីចៀសវាងអន្តរកម្មពីថ្នាំប្រភេទនេះ គួរប្រាប់ឈ្មោះថ្នាំទាំងអស់យើងកំពុងប្រើ ទាំងមាន ឬគ្មានវេជ្ជបញ្ជា និងផលិតផលពីរុក្ខជាតិ ទៅវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការីពិនិត្យមើល។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព សូមកុំចាប់ផ្ដើមប្រើ ឈប់ប្រើ ឬផ្លាស់ប្ដូរកម្រិតប្រើថ្នាំ ដោយគ្មានការណែនាំ និងយល់ព្រមពីវេជ្ជបណ្ឌិត។
ឱសថមួយចំនូនមិនគួរប្រើរួមគ្នា ប៉ុន្តែករណីខ្លះថ្នាំពីរមុខផ្សេងគ្នា ត្រូវប្រើជាមួយគ្នាទោះបីជាមានអន្តរកម្មរវាងឱសថទាំងពីរក៏ដោយ។ ករណីបែបនេះគ្រូពេទ្យអាចប្តូរកម្រិតប្រើថ្នាំ និងបន្ថែមការប្រុងប្រយ័ត្នចាំបាច់ផ្សេងទៀត។ សូមប្រាប់គ្រូពេទ្យប្រសិនពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សេងទៀត។
ត្រូវចៀសវាងប្រើថ្នាំនេះ ជាមួយថ្នាំមានរៀបរាប់ខាងក្រោម៖
ថ្នាំ Calcium Acetate, Calcium Chloride, Calcium Gluceptate, Calcium Gluconate ថ្នាំ Lactated Ringer’s Solution និងថ្នាំ Ringer’s Solution ជាដើម។ គ្រូពេទ្យអាចនឹងមិនប្រើថ្នាំទាំងនេះព្យាបាលយើងទេ ឬប្តូរថ្នាំមួយចំនួនយើងកំពុងប្រើ។
ប្រើប្រាស់ថ្នាំ Ceftriaxone ជាមួយថ្នាំខាងលើ អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់ ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់ថ្នាំទាំងពីរអាចជួយការព្យាបាល វិវត្តកាន់ល្អប្រសើរ។ បើវេជ្ជបញ្ជាអោយប្រើថ្នាំទាំងពីររួមគ្នា គ្រូពេទ្យនឹងប្តូរកម្រិតប្រើ ក៏ដូចជាពេលវេលាត្រូវប្រើប្រាស់ថ្នាំទាំងពីរតែម្តង។
៨- អន្តរកម្មជាមួយអាហារ ឬគ្រឿងស្រវឹង
ថ្នាំ Ceftriaxone អាចមានប្រតិកម្មជាមួយអាហារ ឬស្រា អាចធ្វើឲ្យផ្លាស់ប្ដូរអំពើរបស់ថ្នាំ ឬនាំឲ្យកើនឡើងហានិភ័យផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរ។ មុនប្រើថ្នាំនេះ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការី បើធ្លាប់មានប្រតិកម្មជាមួយអាហារ ឬស្រាពីមុនមក។
៩- អន្តរកម្មជាមួយសុខភាព
ថ្នាំ Ceftriaxone អាចនអន្តរកម្មលើបញ្ហាសុខភាពយើង។ អន្តរកម្មនេះអាចធ្វើឲ្យសុខភាព កាន់តែដុនដាប ឬអាចប្រែប្រួលអំពើរបស់ថ្នាំ។ សំខាន់ត្រូវប្រាប់ស្ថានភាពសុខភាពយើងបច្ចុប្បន្ន ទៅវេជ្ជបណ្ឌិត និងឱសថការី។ ជាពិសេសបើមានជំងឺដូចជា៖
– ជំងឺស្លេក (Anemia)
– រាគ
– ជំងឺថង់ទឹកប្រម៉ាត់
– រលាកលំពែង
– ជំងឺក្រពះពោះវៀន (លាកពោះវៀនធំ) សូមប្រើដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះអាចបណ្ដាលឲ្យជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
– ឡើងជាតិ ប៊ីលីរ៉ូបីន នៅក្នុងឈាម (Hyperbilirubinemia) គួរប្រើថ្នាំនេះជាមួយបេប៊ីទើបនឹងកើត( អាយុតិចជាង ២៨ថ្ងៃ) និងបេប៊ីកើតមិនគ្រប់ខែ និងមានបញ្ហានេះ។
– ជំងឺតម្រងនោម
– ជំងឺថ្លើម ត្រូវប្រើដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ប្រសិទ្ធិភាពថ្នាំអាចកើនខ្ពស់ ព្រោះការបញ្ចេញចោលរបស់រាងកាយមានសភាពយឺតយ៉ាវ។
– ជំងឺថ្លើមធ្ងន់ធ្ងរ
– កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរពេលប្រើថ្នាំ Ceftriaxone ធ្វើឲ្យយើងប្រហែលត្រូវលេបវីតាមីន K ជំនួយ។
១០- មនុស្សពេញវ័យត្រូវប្រើថ្នាំកម្រិតណា?
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរី៖ ១-២ ក្រាម/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ចែកជា ១-២ ដង អាស្រ័យតាមប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
ចំពោះការបង្ករោគដោយ Staphylococcus aureus (methicillin-susceptible,MSSA) ត្រូវប្រើកម្រិតថ្នាំ ២-៤ ក្រាម/ថ្ងៃ ដើម្បីបានផលច្រើនជាង ៩០ ភាគរយ។ កម្រិតថ្នាំប្រចាំថ្ងៃត្រូវក្រោម ៤ ក្រាម។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរីក្នុងឈាម៖ ២ក្រាម ចាក់តាមសរសៃរាល់ ២៤ម៉ោង រយះពេល ១៤ថ្ងៃ អាស្រ័យលើប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺ Chancroid៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ដង ប្រឆាំងភ្នាក់ងារបង្ករោគគឺ Haemophilus ducreyi។ ចំពោះអ្នកជំងឺអេដស៍ត្រូវការព្យាបាលរយះពេលយូរជាងធម្មតា។ ចាក់ Ceftriaxone បាន លុះត្រាតែអ្នកជំងឺបានតាមដានត្រឹមត្រូវ។ អ្នកជំងឺគួរធ្វើតេស្តរកមេរោគស្វាយ និងអេដស៍រាល់ ៣ ខែម្ដង បន្ទាប់ពីតេស្តដំបូងអវិជ្ជមាន។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺក្រហមភ្នែក (Conjunctivitis)៖ ក្រហមភ្នែក (Conjunctivitis) បង្កឡើងដោយសារមេរោគប្រមេះ (Gonococcal) ១ក្រាម ចាក់លើសាច់ដុំ ១ ដង។ ព្យាបាលដោយប្រើ Doxycycline រយៈពេល ៧ថ្ងៃ (ករណីគ្មានផ្ទៃពោះ) ឬប្រើ Azithromycin តែម្ដងគត់ សម្រាប់ព្យាបាលការបង្ករោគដោយ Chlamydia។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺរលាកបំពង់ទឹកកាម (Epididymitis) ជំងឺឆ្លងតាមការរួមភេទ៖ ជំងឺរលាកបំពង់ទឹកកាម (Epididymitis) បង្កដោយមេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់លើសាច់ដុំ ១ ដង។ Doxycycline ១០០មិល្លីក្រាម ផឹក ២ ដង/ថ្ងៃ រយះពេល១០ថ្ងៃ ដើម្បីព្យាបាលការកើត Chlamydia។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ រលាកកន្លើត (Epiglottitis)៖ ២ក្រាម ចាក់សរសៃរាល់ ២៤ ម៉ោងម្ដង រយះពេល ៧-១០ ថ្ងៃ អាស្រ័យលើប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ ជំងឺរលាកពោះវៀនក្រពះ ២ក្រាម ចាក់តាមសរសៃរាល់ ២៤ម៉ោងម្ដង រយៈពេល ៧-១០ ថ្ងៃចំពោះអ្នកជំងឺមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ។
១១- ក្មេងត្រូវប្រើកម្រិតណា?
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរី៖
– អាយុតិចជាង ១សប្តាហ៍ ៥០ មិល្លីក្រាម៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ រៀងរាល់ ២៤ ម៉ោង។
– អាយុពី ១-៤ សប្តាហ៍ ទម្ងន់ ២ គីឡូក្រាមចុះ៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រយៈពេល ២៤ម៉ោង។
– អាយុពី ១-៤ សប្តាហ៍ ទម្ងន់ធ្ងន់ជាង ២ គីឡូក្រាម៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ២៤ ម៉ោង។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាមទេ។
អាយុ ១ខែឡើងទៅ
-ករណីធ្ងន់ធ្ងរ៖ ចាក់តាមសរសៃ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចែកកម្រិតថ្នាំ ១២-២៤ ម៉ោង (ខ្ពស់បំផុត ២ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
– ករណីគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត៖ ចាក់តាមសរសៃ ៨០-១០០ មិល្លីក្រាម ចែកកម្រិតថ្នាំ ១-២ កម្រិត (កម្រិតថ្នាំខ្ពស់បំផុត ៤ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺរលាកស្រោមខួរ៖
– អាយុ ០-៤ សប្តាហ៍៖ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រាល់ ២៤ ម៉ោង។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកដែលលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាម។
១ ខែឡើងទៅ
– កម្រិតថ្នាំដំបូង៖ ១០០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចាក់តាមសរសៃ នៅពេលព្យាបាលដំបូង (អាចប្រើត្រឹម ៤ ក្រាម)។
– កម្រិតថែទាំ៖ ១០០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ១ ថ្ងៃម្តង ឬបែងចែករាល់ ១២ ម៉ោងម្តង រយៈពេល ៧-១៤ ថ្ងៃ (អាចប្រើត្រឹម ៤ ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយមេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖
– ៤៥ គីឡូក្រាមចុះ៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ បែងចែករៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្តង (អាចប្រើត្រឹម ២ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
– ៤៥ គីឡូក្រាមឡើង៖ ១-២ ក្រាម ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ រៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្ដង រយៈពេល១០-១៤ ថ្ងៃ។
កម្រិតថ្នាំប្រើសម្រាប់ការពាររលាកស្រោមខួរ (Meningococcal Meningitis Prophylaxis)៖
– អាយុតិចជាង ១៥ ឆ្នាំ៖ ១២៥មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង។
– ១៥ ឆ្នាំឡើងទៅ៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង។
កម្រិតសម្រាប់រលាកសាច់ដុំបេះដូង (Endocarditis) បង្កដោយ មេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖
– ៤៥ គីឡូក្រាមចុះ៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ បែងចែករៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្តង រយៈពេល ២៨ ថ្ងៃយ៉ាងតិច (កម្រិតប្រើអតិបរមា ២ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
– ៤៥ គីឡូក្រាមឡើង៖ ១-២ ក្រាម ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ រាល់ ១២ ម៉ោងម្ដង រយៈពេល ២៨ ថ្ងៃយ៉ាងតិច។
កម្រិតថ្នាំប្រើសម្រាប់ការពាររលាកសាច់ដុំបេះដូង (Bacterial Endocarditis Prophylaxis)៖
– អ្នកជំងឺមិនអាចផឹកថ្នាំ ដោយមាន ឬគ្មានប្រតិកម្មជាមួយ Penicillin (non-anaphylactoid type)៖ ត្រូវចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០ មិល្លីក្រាមគីឡូ (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម) ១ដង មុនពេលដំណើរការ ៣០-៦០ នាទី។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺអំបៅអំបែក (Otitis Media)៖
– ជំងឺអំបៅអំបែកដោយបាក់តេរី៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម)។
– មិនជាសះ ឬកើតឡើងវិញនៃជំងឺអំបៅអំបែក៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់សរសៃឬសាច់ដុំ ១ ដង/ថ្ងៃ រយៈពេល ៣ថ្ងៃ (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាមទេ។
១២- មានទម្រង់បែបណាខ្លះ?
Ceftriaxone មានជាទម្រង់ និងកម្រិតដូចខាងក្រោម៖
– សូលុយស្យុង ចាក់តាមសរសៃ (Intravenous)៖ ២០ មិលី្លក្រាម/មិលី្លលីត្រ និង ៤០ មិលី្លក្រាម/មិលី្លលីត្រ។
– សូលុយស្យុងចាក់៖ ២៥០មិលី្លក្រាម ៥០០មីលី្លក្រាម ១ក្រាម និង ២ ក្រាម។
១៣- ករណីបន្ទាន់ ឬប្រើថ្នាំលើសកម្រិត
សូមទូរសព្ទទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ១១៩ ឬប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យនៅជិតអ្នកបំផុត។
១៤- ករណីភ្លេចប្រើថ្នាំ
ប្រសិនបើភ្លេចចាក់ថ្នាំ Ceftriaxone សូមប្រើវាភ្លាម។ ប៉ុន្តែបើកៀកពេលប្រើថ្នាំបន្ទាប់ហើយសូមរំលងថ្នាំភ្លេចនោះ ប្រើថ្នាំតាមពេលត្រូវប្រើបន្ត។ សូមកុំប្រើថ្នាំពីរកម្រិតក្នុងពេលតែមួយ។
ថ្នាំ Ceftriaxone ប្រើសម្រាប់ព្យាបាលបង្ករោគដោយបាក់តេរី ជាថ្នាំស្ថិតនៅក្រុមថ្នាំផ្សះ Cephalosporins អាចបញ្ឈប់ការលូតលាស់បាក់តេរី។ ថ្នាំផ្សះនេះ មិនមានប្រសិទ្ធិភាពព្យាបាលទៅលើការបង្ករោគដោយពពួកវីរុស ដូចជាផ្ដាសាយឡើយ ហេតុនេះត្រូវចៀសវាង ប្រើថ្នាំផ្សះមិនចាំបាច់ ព្រោះវាអាចបណ្ដាលអោយមេរោគស៊ាំជាមួយថ្នាំ។ ចាំបាច់ត្រូវប្រើថ្នាំនេះតាមតែវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យប៉ុណ្ណោះ។
Ceftriaxone អាចប្រើមុនពេលធ្វើធ្មេញ ចំពោះអ្នកជំងឺបេះដូង ដូចជាប្តូរប្រឹសបេះដូង ដើម្បីការពារការបង្ករោគធ្ងន់ធ្ងរលើបេះដូង (រលាកសាច់ដុំបេះដូងដោយសារបាក់តេរី)។
២- គេប្រើថ្នាំនេះយ៉ាងម៉េច?
Ceftriaxone ប្រើដោយចាក់នៅសាច់ដុំ ឬសរសៃវ៉ែនតាមគ្រូពេទ្យបញ្ជា។ កម្រិតថ្នាំផ្អែកលើស្ថានភាពជំងឺ និងលទ្ធផលក្រោយការព្យាបាល។ ថ្នាំនេះ នឹងអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកជំងឺប្រើនៅផ្ទះ ហេតុនេះត្រូវធ្វើតាមការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យ។
បន្តប្រើរហូតដល់គ្រប់តាមរយៈពេលគ្រូពេទ្យបានកំណត់ ទោះបីជារោគសញ្ញាខ្លះបានជាក្រោយពេលព្យាបាលប៉ុន្មានថ្ងៃក្តី។ ករណីឈប់ប្រើថ្នាំលឿនពេក អាចបណ្ដាលឲ្យបាក់តេរី បន្តលូតលាស់ ជាហេតុនាំឲ្យមានការបង្ករោគជាថ្មី។ ប្រាប់គ្រូពេទ្យប្រសិនបើរោគសញ្ញានៅដដែល ឬធ្ងន់ធ្ងរជាងមុន។
៣- រក្សាទុកដោយវិធីណា?
Ceftriaxone អាចរក្សាទុកបានល្អក្នុងបន្ទប់សីតុណ្ហភាពល្មម ចៀសឆ្ងាយពីពន្លឺថ្ងៃ និងសំណើម។ រក្សាថ្នាំកុំឲ្យខូច មិនត្រូវទុកនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក ឬទូទឹកកកទេ។ លើទីផ្សារប្រហែលជាមានថ្នាំម៉ាក Alaxan® (Alaxan and Ibuprofen) ផ្សេងគ្នា ហើយការរក្សាទុកក៏ខុសគ្នា។ ហេតុនេះសំខាន់ណាស់ ត្រូវពិនិត្យមើលក្រដាសណែនាំផលិតផលពីការរក្សាទុក ឬសួរឱសថការី។ ដើម្បីសុវត្ថិភាពគួរថែរក្សាទុកថ្នាំគ្រប់ប្រភេទឲ្យឆ្ងាយពីដៃក្មេង និងសត្វចិញ្ចឹម។
ពុំគួរចោលថ្នាំតាមបង្គន់ ឬតាមលូបង្ហូរទឹកទេ លើកលែងតែមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យ។ សំខាន់ណាស់ត្រូវកម្ទេចថ្នាំប្រភេទនេះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ពេលហួតកាលកំណត់ ឬលែងប្រើ។ ពិភាក្សាជាមួយឱសថការី សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតពីរបៀបកម្ទេចថ្នាំ។
កត្តាគួរប្រុងប្រយ័ត្ន
៤- ត្រូវដឹងអ្វីខ្លះមុនប្រើ?កុំប្រើថ្នាំនេះ បើមានប្រតិកម្មជាមួយ Ceftriaxone ឬក្រុមថ្នាំ Cephalosporin ដូចជា៖
ថ្នាំ Cefaclor (Raniclor), Cefadroxil (Duricef), Cefazolin (Ancef), Cefdinir Omnicef), Cefditoren (Spectracef), Cefpodoxime (Vantin), Cefprozil (Cefzil), Ceftibuten (Cedax), Cefuroxime (Ceftin), Cephalexin (Keflex) និងថ្នាំ Cephradine (Velosef) ជាដើម។
ដើម្បីសុវត្ថិភាព សូមពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យមុនសម្រេចចិត្តប្រើថ្នាំនេះក្នុងករណីយើងមានជំងឺដូចជា៖
– ជំងឺតម្រងនោម (បើត្រូវលាងឈាម)
– ជំងឺថ្លើម
– ជំងឺទឹកនោមផ្អែម
– ជំងឺថង់ទឹកប្រម៉ាត់
– ជំងឺក្រពះ ឬពោះវៀន ពិសេសរលាកពោះវៀនធំ
– កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ
– មានប្រតិកម្មជាមួយ Penicillin។
៥- មានសុវត្ថិភាពចំពោះស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងបំបៅដោះកូនទេ?
គ្មានការសិក្សាគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ បញ្ជាក់ពីហានិភ័យនៃការប្រើថ្នាំនេះ អំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ ឬពេលបំបៅដោះកូនទេ។ ពិភាក្សាជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត ដើម្បីដឹងពីគុណប្រយោជន៍ និងហានិភ័យមុនពេលប្រើថ្នាំនេះ។ រដ្ឋបាលចំណីអាហារ និងឱសថ នៅអាមេរិក (FDA) ថ្នាំនេះត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទថ្នាំគ្រោះថ្នាក់កម្រិត B ចំពោះមនុស្សស្រីមានផ្ទៃពោះ។
ចំណាត់ថ្នាក់កម្រិតគ្រោះថ្នាក់នៃថ្នាំទៅលើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះរបស់ FDA មានដូចខាងក្រោម៖
– A = គ្មានគ្រោះថ្នាក់
– B = គ្មានគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការសិក្សាមួយចំនួន
– C = អាចមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លះៗ
– D = មានភស្តុតាងជាវិជ្ជមានថាមានគ្រោះថ្នាក់
– X = ហាមប្រើ
– N = មិនមានព័ត៌មាន។
ស្វែងយល់ពីផលរំខាន
៦- ផលរំខានមានអ្វីខ្លះ?ប្រសិនបើមានរោគសញ្ញានៃប្រតិកម្មថ្នាំ ដូចជាឡើងកន្ទួលរមាស់ ពិបាកដកដង្ហើម ហើមមុខ ហើមបបូរមាត់ អណ្តាត ឬបំពង់ក ត្រូវសុំជំនួយសង្គ្រោះបន្ទាន់ភ្លាម។
ប្រញាប់ហៅគ្រូពេទ្យប្រសិនលេចចេញផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរដូចជា៖
– រាកជាទឹក ឬឈាម
– ក្តៅ រងារ ហើមក្រពេញ កន្តួលរមាស់ ឈឺសន្លាក់ ឬមានអារម្មណ៍ថាឈឺគ្រប់កន្លែង
– ឡើងច្រាំងអណ្ដាតពណ៌ស ដំបៅក្នុងមាត់ ឬបបូរមាត់
– ហូរឈាម (ច្រមុះ មាត់ ទ្វារមាស ឬរន្ធគូទ) មានចំណុចពណ៍ស្វាយ ឬក្រហមក្រោមស្បែក
– កន្ទួលរមាស់ ជាំ មានអារម្មណ៍ចាក់ៗ ស្ពឹក ឈឺចាប់ និងឈឺសាច់ដុំ
– ស្បែកស្លេក ឬលឿង ទឹកនោមលឿង វង្វេងវង្វាន់ ឬខ្សោយ
– នោមតិចជាងធម្មតា ឬមិននោមទាល់តែសោះ
– ប្រកាច់
– ហើម ឈឺ ឬក្រហាយកន្លែងចាក់ថ្នាំ
– លាមកស្លេក ចុកពោះបន្ទាប់ពីញ៉ាំអាហារ ចង់ក្អួត ក្រហាយទ្រូង (Heartburn) ហើមពោះ និងចុកពោះផ្នែកខាងលើ ចាក់ទៅដល់ខ្នង។
– ប្រតិកម្មស្បែកធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាក្តៅខ្លួន ឈឺករ ហើយមុខ ឬអណ្តាត ក្រហាយភ្នែក ឈឺស្បែក ហើយមានកន្ទួលពណ៍ក្រហមស្វាយ (នៅពេញមុខ និងរាងកាយខាងលើ) ធ្វើឲ្យមានពងទឹក ឬរបក។
ផលប៉ះពាល់តិចតួចរួមមាន៖
– ឡើងដុំរឹងនៅកន្លែងចាក់ថ្នាំ
– ចង្អោរ ក្អួត មិនស្រួលក្នុងក្រពះ
– ឈឺក្បាល វិលមុខ ភ្ញាក់ៗ
– ឈឺ និងហើមអណ្តាត
– បែកញើស
– រមាសទ្វារមាស ឬធ្លាក់ស។
មនុស្សគ្រប់គ្ នាមិនប្រាកដថាមានរោគសញ្ញាដូចគ្នាទាំងអស់ទេ នៅអាចមានរោគសញ្ញាផ្សេងទៀត ហេតុនេះបើមានចម្ងល់ អាចពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការីបន្ថែម។
ស្វែងយល់ពីអន្តរកម្មថ្នាំ
៧- អន្តរកម្មថ្នាំថ្នាំ Ceftriaxone អាចមានប្រតិកម្មជាមួយថ្នាំផ្សេងទៀត នាំឲ្យផ្លាស់ប្ដូរអំពើរបស់ថ្នាំ ឬបង្កើនគ្រោះថ្នាក់ ផលរំខានរបស់ថ្នាំទៅដល់យើង។ ដើម្បីចៀសវាងអន្តរកម្មពីថ្នាំប្រភេទនេះ គួរប្រាប់ឈ្មោះថ្នាំទាំងអស់យើងកំពុងប្រើ ទាំងមាន ឬគ្មានវេជ្ជបញ្ជា និងផលិតផលពីរុក្ខជាតិ ទៅវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការីពិនិត្យមើល។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព សូមកុំចាប់ផ្ដើមប្រើ ឈប់ប្រើ ឬផ្លាស់ប្ដូរកម្រិតប្រើថ្នាំ ដោយគ្មានការណែនាំ និងយល់ព្រមពីវេជ្ជបណ្ឌិត។
ឱសថមួយចំនូនមិនគួរប្រើរួមគ្នា ប៉ុន្តែករណីខ្លះថ្នាំពីរមុខផ្សេងគ្នា ត្រូវប្រើជាមួយគ្នាទោះបីជាមានអន្តរកម្មរវាងឱសថទាំងពីរក៏ដោយ។ ករណីបែបនេះគ្រូពេទ្យអាចប្តូរកម្រិតប្រើថ្នាំ និងបន្ថែមការប្រុងប្រយ័ត្នចាំបាច់ផ្សេងទៀត។ សូមប្រាប់គ្រូពេទ្យប្រសិនពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សេងទៀត។
ត្រូវចៀសវាងប្រើថ្នាំនេះ ជាមួយថ្នាំមានរៀបរាប់ខាងក្រោម៖
ថ្នាំ Calcium Acetate, Calcium Chloride, Calcium Gluceptate, Calcium Gluconate ថ្នាំ Lactated Ringer’s Solution និងថ្នាំ Ringer’s Solution ជាដើម។ គ្រូពេទ្យអាចនឹងមិនប្រើថ្នាំទាំងនេះព្យាបាលយើងទេ ឬប្តូរថ្នាំមួយចំនួនយើងកំពុងប្រើ។
ប្រើប្រាស់ថ្នាំ Ceftriaxone ជាមួយថ្នាំខាងលើ អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់ ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់ថ្នាំទាំងពីរអាចជួយការព្យាបាល វិវត្តកាន់ល្អប្រសើរ។ បើវេជ្ជបញ្ជាអោយប្រើថ្នាំទាំងពីររួមគ្នា គ្រូពេទ្យនឹងប្តូរកម្រិតប្រើ ក៏ដូចជាពេលវេលាត្រូវប្រើប្រាស់ថ្នាំទាំងពីរតែម្តង។
៨- អន្តរកម្មជាមួយអាហារ ឬគ្រឿងស្រវឹង
ថ្នាំ Ceftriaxone អាចមានប្រតិកម្មជាមួយអាហារ ឬស្រា អាចធ្វើឲ្យផ្លាស់ប្ដូរអំពើរបស់ថ្នាំ ឬនាំឲ្យកើនឡើងហានិភ័យផលរំខានធ្ងន់ធ្ងរ។ មុនប្រើថ្នាំនេះ ត្រូវពិភាក្សាជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិត ឬឱសថការី បើធ្លាប់មានប្រតិកម្មជាមួយអាហារ ឬស្រាពីមុនមក។
៩- អន្តរកម្មជាមួយសុខភាព
ថ្នាំ Ceftriaxone អាចនអន្តរកម្មលើបញ្ហាសុខភាពយើង។ អន្តរកម្មនេះអាចធ្វើឲ្យសុខភាព កាន់តែដុនដាប ឬអាចប្រែប្រួលអំពើរបស់ថ្នាំ។ សំខាន់ត្រូវប្រាប់ស្ថានភាពសុខភាពយើងបច្ចុប្បន្ន ទៅវេជ្ជបណ្ឌិត និងឱសថការី។ ជាពិសេសបើមានជំងឺដូចជា៖
– ជំងឺស្លេក (Anemia)
– រាគ
– ជំងឺថង់ទឹកប្រម៉ាត់
– រលាកលំពែង
– ជំងឺក្រពះពោះវៀន (លាកពោះវៀនធំ) សូមប្រើដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ព្រោះអាចបណ្ដាលឲ្យជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
– ឡើងជាតិ ប៊ីលីរ៉ូបីន នៅក្នុងឈាម (Hyperbilirubinemia) គួរប្រើថ្នាំនេះជាមួយបេប៊ីទើបនឹងកើត( អាយុតិចជាង ២៨ថ្ងៃ) និងបេប៊ីកើតមិនគ្រប់ខែ និងមានបញ្ហានេះ។
– ជំងឺតម្រងនោម
– ជំងឺថ្លើម ត្រូវប្រើដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ប្រសិទ្ធិភាពថ្នាំអាចកើនខ្ពស់ ព្រោះការបញ្ចេញចោលរបស់រាងកាយមានសភាពយឺតយ៉ាវ។
– ជំងឺថ្លើមធ្ងន់ធ្ងរ
– កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរពេលប្រើថ្នាំ Ceftriaxone ធ្វើឲ្យយើងប្រហែលត្រូវលេបវីតាមីន K ជំនួយ។
ស្វែងយល់ពីកម្រិតថ្នាំ
ព័ត៌មានទាំងនេះ មិនបានរាប់ជាការណែនាំរបស់គ្រូពេទ្យនោះទេ។ ត្រូវតែពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យ ឬឱសថការី មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ថ្នាំប្រភេទនេះ។១០- មនុស្សពេញវ័យត្រូវប្រើថ្នាំកម្រិតណា?
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរី៖ ១-២ ក្រាម/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ចែកជា ១-២ ដង អាស្រ័យតាមប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
ចំពោះការបង្ករោគដោយ Staphylococcus aureus (methicillin-susceptible,MSSA) ត្រូវប្រើកម្រិតថ្នាំ ២-៤ ក្រាម/ថ្ងៃ ដើម្បីបានផលច្រើនជាង ៩០ ភាគរយ។ កម្រិតថ្នាំប្រចាំថ្ងៃត្រូវក្រោម ៤ ក្រាម។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរីក្នុងឈាម៖ ២ក្រាម ចាក់តាមសរសៃរាល់ ២៤ម៉ោង រយះពេល ១៤ថ្ងៃ អាស្រ័យលើប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺ Chancroid៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ដង ប្រឆាំងភ្នាក់ងារបង្ករោគគឺ Haemophilus ducreyi។ ចំពោះអ្នកជំងឺអេដស៍ត្រូវការព្យាបាលរយះពេលយូរជាងធម្មតា។ ចាក់ Ceftriaxone បាន លុះត្រាតែអ្នកជំងឺបានតាមដានត្រឹមត្រូវ។ អ្នកជំងឺគួរធ្វើតេស្តរកមេរោគស្វាយ និងអេដស៍រាល់ ៣ ខែម្ដង បន្ទាប់ពីតេស្តដំបូងអវិជ្ជមាន។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺក្រហមភ្នែក (Conjunctivitis)៖ ក្រហមភ្នែក (Conjunctivitis) បង្កឡើងដោយសារមេរោគប្រមេះ (Gonococcal) ១ក្រាម ចាក់លើសាច់ដុំ ១ ដង។ ព្យាបាលដោយប្រើ Doxycycline រយៈពេល ៧ថ្ងៃ (ករណីគ្មានផ្ទៃពោះ) ឬប្រើ Azithromycin តែម្ដងគត់ សម្រាប់ព្យាបាលការបង្ករោគដោយ Chlamydia។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺរលាកបំពង់ទឹកកាម (Epididymitis) ជំងឺឆ្លងតាមការរួមភេទ៖ ជំងឺរលាកបំពង់ទឹកកាម (Epididymitis) បង្កដោយមេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់លើសាច់ដុំ ១ ដង។ Doxycycline ១០០មិល្លីក្រាម ផឹក ២ ដង/ថ្ងៃ រយះពេល១០ថ្ងៃ ដើម្បីព្យាបាលការកើត Chlamydia។ ដៃគូរួមភេទអ្នកជំងឺ គួរតែពិនិត្យ និងព្យាបាលដូចគ្នា។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ រលាកកន្លើត (Epiglottitis)៖ ២ក្រាម ចាក់សរសៃរាល់ ២៤ ម៉ោងម្ដង រយះពេល ៧-១០ ថ្ងៃ អាស្រ័យលើប្រភេទ និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការបង្ករោគ។
– កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ ជំងឺរលាកពោះវៀនក្រពះ ២ក្រាម ចាក់តាមសរសៃរាល់ ២៤ម៉ោងម្ដង រយៈពេល ៧-១០ ថ្ងៃចំពោះអ្នកជំងឺមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ។
១១- ក្មេងត្រូវប្រើកម្រិតណា?
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយបាក់តេរី៖
– អាយុតិចជាង ១សប្តាហ៍ ៥០ មិល្លីក្រាម៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ រៀងរាល់ ២៤ ម៉ោង។
– អាយុពី ១-៤ សប្តាហ៍ ទម្ងន់ ២ គីឡូក្រាមចុះ៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រយៈពេល ២៤ម៉ោង។
– អាយុពី ១-៤ សប្តាហ៍ ទម្ងន់ធ្ងន់ជាង ២ គីឡូក្រាម៖ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម រៀងរាល់ ២៤ ម៉ោង។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាមទេ។
អាយុ ១ខែឡើងទៅ
-ករណីធ្ងន់ធ្ងរ៖ ចាក់តាមសរសៃ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចែកកម្រិតថ្នាំ ១២-២៤ ម៉ោង (ខ្ពស់បំផុត ២ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
– ករណីគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត៖ ចាក់តាមសរសៃ ៨០-១០០ មិល្លីក្រាម ចែកកម្រិតថ្នាំ ១-២ កម្រិត (កម្រិតថ្នាំខ្ពស់បំផុត ៤ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺរលាកស្រោមខួរ៖
– អាយុ ០-៤ សប្តាហ៍៖ ៥០-៧៥ មិល្លីក្រាម/គីឡូ រាល់ ២៤ ម៉ោង។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកដែលលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាម។
១ ខែឡើងទៅ
– កម្រិតថ្នាំដំបូង៖ ១០០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចាក់តាមសរសៃ នៅពេលព្យាបាលដំបូង (អាចប្រើត្រឹម ៤ ក្រាម)។
– កម្រិតថែទាំ៖ ១០០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ១ ថ្ងៃម្តង ឬបែងចែករាល់ ១២ ម៉ោងម្តង រយៈពេល ៧-១៤ ថ្ងៃ (អាចប្រើត្រឹម ៤ ក្រាម/២៤ម៉ោង)។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ការបង្ករោគដោយមេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖
– ៤៥ គីឡូក្រាមចុះ៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ បែងចែករៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្តង (អាចប្រើត្រឹម ២ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
– ៤៥ គីឡូក្រាមឡើង៖ ១-២ ក្រាម ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ រៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្ដង រយៈពេល១០-១៤ ថ្ងៃ។
កម្រិតថ្នាំប្រើសម្រាប់ការពាររលាកស្រោមខួរ (Meningococcal Meningitis Prophylaxis)៖
– អាយុតិចជាង ១៥ ឆ្នាំ៖ ១២៥មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង។
– ១៥ ឆ្នាំឡើងទៅ៖ ២៥០មិល្លីក្រាម ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង។
កម្រិតសម្រាប់រលាកសាច់ដុំបេះដូង (Endocarditis) បង្កដោយ មេរោគប្រមេះ (Gonococcal)៖
– ៤៥ គីឡូក្រាមចុះ៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ បែងចែករៀងរាល់ ១២ ម៉ោងម្តង រយៈពេល ២៨ ថ្ងៃយ៉ាងតិច (កម្រិតប្រើអតិបរមា ២ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
– ៤៥ គីឡូក្រាមឡើង៖ ១-២ ក្រាម ចាក់សរសៃ ឬសាច់ដុំ រាល់ ១២ ម៉ោងម្ដង រយៈពេល ២៨ ថ្ងៃយ៉ាងតិច។
កម្រិតថ្នាំប្រើសម្រាប់ការពាររលាកសាច់ដុំបេះដូង (Bacterial Endocarditis Prophylaxis)៖
– អ្នកជំងឺមិនអាចផឹកថ្នាំ ដោយមាន ឬគ្មានប្រតិកម្មជាមួយ Penicillin (non-anaphylactoid type)៖ ត្រូវចាក់តាមសរសៃ ឬសាច់ដុំ ៥០ មិល្លីក្រាមគីឡូ (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម) ១ដង មុនពេលដំណើរការ ៣០-៦០ នាទី។
កម្រិតថ្នាំសម្រាប់ជំងឺអំបៅអំបែក (Otitis Media)៖
– ជំងឺអំបៅអំបែកដោយបាក់តេរី៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ ចាក់សាច់ដុំ ១ ដង (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម)។
– មិនជាសះ ឬកើតឡើងវិញនៃជំងឺអំបៅអំបែក៖ ៥០ មិល្លីក្រាម/គីឡូ/ថ្ងៃ ចាក់សរសៃឬសាច់ដុំ ១ ដង/ថ្ងៃ រយៈពេល ៣ថ្ងៃ (កម្រិតប្រើអតិបរមា ១ ក្រាម/ថ្ងៃ)។
Ceftriaxone មិនគួរប្រើសម្រាប់ទារកលើសជាតិប៊ីលីរ៉ូបីននៅក្នុងឈាមទេ។
១២- មានទម្រង់បែបណាខ្លះ?
Ceftriaxone មានជាទម្រង់ និងកម្រិតដូចខាងក្រោម៖
– សូលុយស្យុង ចាក់តាមសរសៃ (Intravenous)៖ ២០ មិលី្លក្រាម/មិលី្លលីត្រ និង ៤០ មិលី្លក្រាម/មិលី្លលីត្រ។
– សូលុយស្យុងចាក់៖ ២៥០មិលី្លក្រាម ៥០០មីលី្លក្រាម ១ក្រាម និង ២ ក្រាម។
១៣- ករណីបន្ទាន់ ឬប្រើថ្នាំលើសកម្រិត
សូមទូរសព្ទទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ១១៩ ឬប្រញាប់ទៅមន្ទីរពេទ្យនៅជិតអ្នកបំផុត។
១៤- ករណីភ្លេចប្រើថ្នាំ
ប្រសិនបើភ្លេចចាក់ថ្នាំ Ceftriaxone សូមប្រើវាភ្លាម។ ប៉ុន្តែបើកៀកពេលប្រើថ្នាំបន្ទាប់ហើយសូមរំលងថ្នាំភ្លេចនោះ ប្រើថ្នាំតាមពេលត្រូវប្រើបន្ត។ សូមកុំប្រើថ្នាំពីរកម្រិតក្នុងពេលតែមួយ។
No comments